Autoritaire managers en collega’s, zo hou jij jezelf staande!

‘We stoppen niet met spelen omdat we oud worden,
we worden oud omdat we stoppen met spelen’.

Vandaag is het 11 november, Sint Maarten. In veel plaatsen in Nederland gaan kinderen langs de deuren om snoep op te halen waarbij ze liedjes zingen. Hoewel er in mijn tijd in Twente nog niet voor Sint Maarten gelopen werd, ben ik inmiddels goed bekend met de traditie. Mijn twee jongens zijn al lang van tevoren in rep en roer om een mooie lampion te maken en af te spreken met welke vriendjes en vriendinnetjes ze gaan lopen. Prachtig om dat enthousiasme te zien.

Jammer dat wij als volwassenen deze onbevangenheid en puurheid nog maar zo weinig gebruiken. Veelal zijn wij geneigd om de basisemoties (bang, boos, blij en bedroefd) waar we als kind nog zo makkelijk bij konden, te onderdrukken of negeren. Liever gedragen we ons rationeel en volwassen. Er zijn echter situaties dat het gevoel dat je had als kind niet te onderdrukken is.

Vorige week had ik een coachgesprek met Bas. Bas maakt onderdeel uit van het managementteam van een productiebedrijf. Hij vertelt me over een situatie waarin hij zich erg onprettig voelde. Een collega MT lid sprak hem aan over het gedrag van een van Bas’ medewerkers. Dit deed hij echter op een dusdanige autoritaire manier dat Bas niet meer in staat was hier op een goede manier op te reageren. Bas: “Ik voelde me klein en onzeker. Ik wist niet goed wat ik moest zeggen. Het zou ook niet uitmaken, alles wat ik zou zeggen zou hij een weerwoord op hebben. Het enige wat ik gedaan heb, is zeggen dat ik het met de medewerker in kwestie zou bespreken.” Bas vertelt dat hij niet goed begrijpt waarom hij juist bij deze collega altijd dichtslaat. Bij andere collega’s is hij prima in staat een weerwoord te geven. Ik leg Bas de principes uit van de Transactionele Analyse.

Transactionele Analyse (TA) gaat uit van het idee dat mensen al vroeg in hun jeugd bepaalde gedragspatronen ontwikkelen. TA biedt mogelijkheden om eigen gedrag en emoties te onderzoeken en desgewenst aan te passen aan de situatie. Het onderscheiden van het Kind (K), de Volwassene (V) en de Ouder (O) in onszelf is vaak zeer verhelderend.

Het OVK- model verheldert de interne emotionele toestand waar een individu zich op een bepaald moment in bevindt. Er zijn drie basistoestanden: de Ouder, de Volwassene en het Kind. De toestanden zijn overigens slechts etiketten en hebben geen betrekking op werkelijke kinderen, ouders of volwassenen.

Ouder: In de Ouder-toestand beleeft het individu gevoelens, gedachten en daarbij behorende gedragspatronen die het van ouders en andere ouderfiguren heeft overgenomen. In de Ouder-toestand kun je meer kritisch gedrag van opvoeders herhalen of meer voedend/zorgend gedrag.

Volwassen: In de Volwassen-toestand gedraagt, denkt en voelt het individu zich direct in contact met wat er om hem heen gebeurt. Hierbij weet hij alle mogelijkheden die hem ten dienste staan te gebruiken.

Kind: In de Kind-toestand keren de gedachten, gevoelens en gedragingen terug zoals deze zich bij het individu zelf als kind voordeden. In de Kind-toestand kun je aanpassingsstrategieën uit het verleden herhalen. Je bevindt je dan in de Aangepast Kind-toestand. Als je meer vrij gedrag vertoont, spontaan of speels, bevind je je in de Vrij Kind toestand.

In interacties roept een van deze toestanden bij de ander veelal een reactie op. Zit je zelf bijvoorbeeld in de Kind-toestand dan kan dat de ander triggeren om vanuit de Ouder te reageren en vice versa.

Na mijn uitleg herkent Bas wat er gebeurt in de communicatie met zijn collega. De manier waarop hij Bas toesprak gaf hem het gevoel dat hij had als kind. Zijn vader was dominant en kritisch. Bas kon het nooit goed doen. De manier waarop Bas hier mee om ging was, incasseren, gehoorzamen en nog meer zijn best doen om maar de goedkeuring van zijn vader te krijgen. Mogelijk echter, dat ook de collega van Bas een zelfde type vader heeft gehad. In de ouder toestand worden immers gedragspatronen overgenomen van de ouders.

In lastige situaties kan het enorm helpen om deze dynamiek te onderkennen en geeft het je mogelijkheden om bewuster en vrijer te communiceren. Wanneer Bas in staat is om het gevoel te herkennen als dat van het aangepast kind, kan hij experimenteren wat er gebeurt als hij bewust de stap maakt naar de toestand van de Volwassene. In deze toestand zal hij beter in staat zijn om zijn collega (op een constructieve) manier te confronteren met zijn manier van communiceren. Veelal zie je dat dan ook de andere partij de stap maakt naar de toestand van de Volwassene. Vanuit die uitgangspositie verloopt communicatie constructiever en effectiever. En in de meest ideale situatie, kunnen beide partijen, als zij hier voor open staan, op basis van het OVK-model, leren van hun eigen gedragspatronen

Hoe constructief zijn communicatieprocessen binnen jouw bedrijf? Herken je jezelf in de verschillende ego-toestanden? Laat het me alsjeblieft weten in het commentaarveld hieronder. Ben je benieuwd wat ik voor jouw organisatie kan betekenen? Maak een afspraak voor een vrijblijvend oriëntatie gesprek.

Ps. Deel dit artikel met jouw netwerk via de social share knoppen hieronder. Op deze manier kunnen jouw relaties ook hun voordeel doen met dit materiaal.